امروز می‌خواهیم در این مطلب راجع به تمامی بخش‌های پای مصنوعی به طور کامل توضیح دهیم که بتوانیم مرجعی کاملی در زمینه ساخت پای مصنوعی به شما عزیزان ارائه دهیم.
اگر تازه قطع عضو شده‌اید یا از عزیزان شما به تازگی دچار قطع عضو شده‌اند تمام نکاتی که باید راجع به پای مصنوعی بدانید را در این مطلب گنجانده‌ایم پس قبل از انجام هرگونه اقدامی لطفاً با حوصله مطلب را مطالعه کنید.
در آخر نیز اگر سوال تخصصی داشتید می‌توانید با متخصصان ما به صورت رایگان در ارتباط باشید.
پای مصنوعی چیست؟
پای مصنوعی در دسته پروتز‌ها طبقه‌بندی میشود؛ پروتز در واقع هرگونه وسیله‌ای کمکی است که جایگزین اندام از دست رفته میشود. پای مصنوعی در واقع پروتزی است که جایگزین اندام تحتانی از دست رفته خواهد شد. وظیفه پای مصنوعی شبیه سازی کارایی پای از دست رفته است و برخلاف اندام فوقانی (مثل دست‌ها) که تکنولوژی امروز نمی‌تواند کاملاً شبیه سازی کارایی آن را انجام دهد، تکنولوژی ما در زمینه پزشکی به ما اجازه میدهد که کارایی اندام تحتانی و پای از دست رفته را به خوبی شبیه سازی کنیم تا جایی که بیشتر افراد با قطع عضو اندام تحتانی پس از مدتی به زندگی عادی خود باز می‌گردند به شکلی که خیلی از افراد حتی متوجه قطع عضو آنها نمیشوند.
در نظر داشته باشید که هر چقدر زمان دریافت پای مصنوعی از قطع عضو فاصله بگیرد مددجو چون پروسه راه رفتن را فراموش کرده مدت زمان بسیار طولانی‌تری برای بازگشت به راه رفتن طبیعی و زندگی عادی نیاز خواهد داشت.
رانندگی، ورزش و زندگی روزمره
افراد با قطع عضو اندام تحتانی پس از دریافت پای مصنوعی می‌توانند رانندگی کنند می‌توانند ورزش‌های مختلف را بدون مشکل انجام دهند کارهای روزمره یا کارهای تخصصی خود را انجام دهند و بدون مشکل به زندگی عادی خود برگردند.
فراموش نکنید که هر چقدر دریافت پای مصنوعی در تایم کمتری پس از قطع عضو انجام گیرد پروسه توانبخشی مددجو بسیار سریعتر، راحت‌تر و کامل‌تر انجام خواهد شد پیشنهاد میشود حتی قبل از قطع عضو و پروسه جراحی اطلاعات خود را کامل کنید، پروتزیست خود را انتخاب کرده و با مشورت او در کوتاه‌ترین زمان پس از انجام جراحی اقدام به ساخت پای مصنوعی و استفاده از آن کنید این عمل میتواند علاوه بر تسریع پروسه توانبخشی، به کاهش دردهای مددجو مانند فانتوم نیز کمک کند.
تاریخچه پای مصنوعی
در علم پزشکی اگرچه دست‌ها و پاها به عنوان اندامهای فوقانی و اندامهای تحتانی کارایی بسیار زیادی برای انسان دارند جزو اندامهای حیاتی بدن طبقه‌بندی نمیشوند و دلیل آن این است که فرد با از دست دادن دست یا پا مشکلی برای زنده ماندن نخواهد داشت.
اجداد ما نیز در طول زمان این را متوجه شده بودند و می‌دانستند که اگر بتوانند جلوی خونریزی و عفونت را بگیرند فرد قطع عضو شده که عمدتاً در جنگ‌ها و یا درگیری با حیوانات وحشی درگیر این عارضه شده بود زنده خواهد ماند.
همین امر انسان‌های خلاق و مهندسان قدیم را بر آن داشته بود که جایگزینی چه از لحاظ زیبایی و چه از لحاظ کارایی برای اندامهای از دست رفته بدن مانند گوش چشم بینی پا و دست‌ها طراحی کرده و بسازند.
ساخت پای مصنوعی
پای مصنوعی اغلب با هدف بازتوانی فرد معلول، بازگرداندن توانایی راه رفتن و بازگرداندن او به جامعه ساخته میشود. پس اگر به دنبال ساخت پای مصنوعی هستید باید به دنبال پایی باشید که هرچه بهتر بتواند راه رفتن شما را شبیه سازی کند.
اگر شما هم جزو افرادی هستید که به تازگی دچار قطع عضو شده اید اولین چیزی که باید به آن فکر کنید دریافت اندام مصنوعی و بازگشت به زندگی عادی است. به یاد داشته باشید که هر چقدر فاصله دریافت اندام مصنوعی و قطع عضو کمتر باشد شما بهتر و سریعتر می توانید به زندگی عادی برگردید.
دلایل قطع عضو اندام تحتانی
در علم پزشکی پاها در واقع اندام تحتانی یا lower limb نامیده می‌شوند. قطع عضو اندام تحتانی میتواند دلایل مختلف و بی‌شماری داشته باشد اما اصلی‌ترین آنها میتواند جنگ، انفجار، تروما یا تصادفات مختلف حوادث رانندگی، دیابت ،انواع مشکلات قلبی و عروقی، سرطان ها و… نام برد.
اما امروزه در کشور ما دلیل اصلی قطع عضو اندام تحتانی حوادث رانندگی است. دلیل قطع عضو در انتخاب پلن توانبخشی مددجو و دریافت پای مصنوعی او بسیار تعیین کننده خواهد بود برای مثال افراد با عارضه دیابت برای دریافت پای مصنوعی نیاز به مراقبت‌ها و توجه‌های ویژه در ساخت و استفاده از پای مصنوعی دارند.
توانبخشی افراد با قطع عضو اندام تحتانی:
تا به امروز (سال 1403) که این مطلب نوشته میشود متاسفانه در قطع عضو های اندام بالایی یعنی دست ها توانبخشی و پزشکی روز نمی‌تواند کارایی از دست رفته را به مددجو برگرداند. این درحالیست که خوشبختانه شرایط برای قطع عضو اندام پایینی و پا اغلب متفاوت است و در شرایط نرمال بیمار و مددجو میتواند پس از دریافت اندام مصنوعی و طی پروسه توانبخشی فانکشن و عمل پای از دست رفته را دوباره به دست بیاورد و به زندگی عادی خود بازگردد.
مرحله اول: آماده سازی استامپ
قدم اول پروسه توانبخشی مددجو میتواند با فیزیوتراپی و آماده کردن استامپ (باقیمانده پای از دست رفته) برای دریافت پروتز و پای مصنوعی شروع شود. فیزیوتراپیست تلاش میکند تا استامپ را به گونه ای آماده تحمل وزن و استفاده از پای مصنوعی کند.
علاوه بر این فیزیوتراپیست شما پس از معاینه پروتزیست شما و مشورت با او برنامه رفع هرگونه کانتراکچر (محدودیت حرکتی در مفاصل) و تقویت عضلات مورد نیاز برای استفاده هرچه بهتر از پای مصنوعی و کوتاه شدن دوره توانبخشی را پیاده سازی خواهد کرد. درضمن فیزیوتراپی گاها در کاهش درد های فانتوم و انواع نوروپاتی های استامپ موثر خواهد بود.
مرحله دوم: ساخت سوکت و آماده سازی
پروتزیست شما پس از معاینه استامپ و اندازه گیری قدرت عضلانی مددجو، سن، وزن، جنسیت و میزان فعالیت او نوع قطعات، سیستم تعلیق و سیستم ساخت سوکت شما را تجویز خواهد کرد. سوکت در واقع قسمتی از پای مصنوعی است که مستقیماً با قسمت باقی مانده اندام شما در ارتباط است. در ادامه با استفاده از دو روش قالبگیری و یا استفاده از اسکن های سه بعدی پروسه ساخت پای مصنوعی مددجو آغاز خواهد شد. در مدت ساخت پای مصنوعی، مددجو برای آماده شدن و نکاتی که در سطر قبل یاد شد به صورت موازی دوره فیزیوتراپی خود را کامل خواهد کرد.
در مرحله بعد متخصص ارتز و پروتز با توجه به معاینه و شرایط بدنی شما و بودجه موجود، قطعات دیگر پای مصنوعی شما مانند مفصل زانو پنجه پا و… را انتخاب کرده به سوکت شما متصل و تنظیم می کند.
روش روتین مورد استفاده در اصلاح قالب و ساخت سوکت استفاده از قالبهای گچی و اصلاح آنها با دست است که حفظ دقت در مرحله ساخت سوکت را بسیار مشکل می کند. از آنجا که سوکت به دلیل ارتباط مستقیم با اندام باقی مانده شما مهمترین جزؤ پای مصنوعی محسوب می شود کوچکترین ایراد در ساخت سوکت در استفاده شما از پای مصنوعی اخلال ایجاد خواهد کرد.
ساخت سوکت در کلینیک ارتوپدی فنی فرامرز تماماً با استفاده از دستگاه های پرینتر سه بعدی به روز پزشکی انجام می گیرد که این تکنولوژی مجموعاً با بالا بردن باورنکردنی دقت سوکتهای ساخته شده راحتی کامل را برای بیماران فراهم می کنند.
مرحله سوم: جلسه پرو و تمرین
پس از آماده شدن پای مصنوعی مددجو جهت جلسه پرو و تمرین فراخواهده خواهد شد. در این جلسه ابتدا پوشیدن پای مصنوعی به مددجو آموزش داده میشود سپس پروسه گام برداشتن مددجو، آموزش راه رفتن و سپس تنظیمات داینامیک ( در ادامه توضیح داده خواهد شد) توسط پروتزیست انجام خواهد گرفت.
مرحله چهارم: تنظیم بنچ، استاتیک و داینامیک
تنظیم بنچ یا میز در واقع تنظیماتی است که طبق اصول پزشکی و مهندسی ساخت پای مصنوعی، قبل از حضور مددجو بر روی پای مصنوعی اعمال میگردد.
تنظیم استاتیک درواقع تنظیماتی است که طبق اصول ساخت پای مصنوعی و در ابتدای جلسه فیتینگ که مددجو برای بار اول پای مصنوعی را میپوشد قبل از راه رفتن بر روی پای مصنوعی انجام میشود. برای مثال تنظیم ارتفاع اولیه پای مصنوعی که در بخش تنظیم بنچ انجام شده است در این مرحله در زیر پای مددجو تست تنظیم و تایید خواهد شد.
تنظیم داینامیک مهمترین و پیچیده ترین بخش تنظیمات پای مصنوعی است که در واقع پس از حرکت کردن و راه افتادن مددجو با توجه به شرایط او، میزان فعالیت، سن، تعادل، قدرت عضلات و … بر روی پای مصنوعی انحام میشود. این نوع تنظیمات تاثیر بسزایی در کیفیت و راحتی راه رفتن مددجو خواهد داشت. در این مرحله که ممکن است چندین ساعت به طول بینجامد مددجو به صورت ممتد با پای مصنوعی فعالیت میکند و پروتزیست با مشاهده اشکال و مراحل راه رفتن مددجو اشکالات موجود را تک تک برطرف خواهد کرد تا بهترین کیفیت راه رفتن را برای مددجو داشته باشد.
در این مرحله ممکن است پروتزیست از مددجو بخواهد که پس از استفاده چند روزه از پای مصنوعی دوباره بازگردد و ادامه تنظیمات را پس از چند روز ادامه دهد.
تحویل پای مصنوعی
پس از اینکه درمانگر شما از کیفیت و تنظیمات پای شما مطمئن شد مراحل زیبا سازی ظاهری آن در غیاب شما آغاز میشود این مرحله ممکن است چند ساعت تا یک روز طول بکشد ظاهر پای مصنوعی شما را تا حد توان به پای سالم شبیه میکند تا در هنگام راه رفتن مشخص نباشد.
پس از این مرحله اندام مصنوعی به شما تحویل داده خواهد شد و پس از دریافت کاتالوگ ها و توصیه های راهنما می توانید ازاندام مصنوعی خود استفاده کنید.
چک آپ دوره ای
بهتر است در دوره های شش ماهه برای تنظیمات و سرویس دوره ای اندام مصنوعی خود و معاینه و چکاپ باقیمانده عضو به مراکز های ارتوپدی فنی مراجعه کنید.
این کتاب ها می تواند شما را در برابر هرگونه شکستگی پیچ ها و اتفاقات مکانیکی اندام مصنوعی تان مصون دارد و در صورتی که باقیمانده عضو شما تغییر کرده باشد متخصص ارز و پروتز می تواند قبل از ایجاد فشار بر آن، آن را پیش بینی کرده و از آن جلوگیری کند.
این موضوع از ایجاد هرگونه زخم جلوگیری می کند که برای افراد مبتلا به دیابت بسیار با اهمیت است.
برای ساخت پای مصنوعی به چه نکاتی توجه کنیم:
اصلی ترین نکته ای که باید برای ساخت پای مصنوعی به آن توجه کنید سوکت پای مصنوعی است که در ارتباط با پای مددجو است و مهمترین قسمت پای مصنوعی را تشکیل میدهد. اگر در ساخت پای مصنوعی سوکت مناسب نباشد، پای مددجو را اذیت کند و… با هزینه های زیاد و خرید قطعات گران قیمت نیز نمیتوانید به خوبی از پای خود استفاده کنید.
ساخت پای مصنوعی برعهده متخصصین ارتز و پروتز است پس تجربه و روش ساخت پای مصنوعی تاثیرگذارترین مورد در ساخت پای مصنوعی است.
نکات زیر به ترتیب اهمیت در مراحل بعدی قرار دارند:
- سبک بودن پای مصنوعی
- شباهت کیفیت راه رفتن به راه رفتن عادی
- دوام پای مصنوعی
روش های ساخت پای مصنوعی:
اگرچه با توجه به نوع قطع عضو روش های ساخت پای مصنوعی متفاوت خواهد بود اما روش مرسوم در ساخت انواع اندام های مصنوعی قالب گیری از اندام باقی مانده است با توجه به نوع اندام مصنوعی و ناحیه قطع عضو انواع قالب گیری متفاوت خواهد بود. در روش قالبگیری متخصص ارتز و پروتز با استفاده از باند گچی اندام باقیمانده را گچ میگیرد. بعد از خشک شدن با باز کردن قالب و پرکردن آن با گچ مخصوص درواقع باقیمانده اندام را به شکل گچی در اختیار خواهد داشت. در اینجا متخصصین ارتز و پروتز با استفاده از ابزار های مختلف، تغییرات لازم روی قالب گچی را انجام میدهند تا برای موادریزی و ساخت سوکت آماده شود.
نکاتی من جمله استفاده یا عدم استفاده از ژل لاینر و یا نوع آن به شرایط اندام باقیمانده و شرایط بدنی مددجو مربوط میشود که پس از معاینه فرد معلول متخصص ارتز و پروتز آن را تایین خواهد کرد.
آخرین تکنولوژی ساخت پای مصنوعی در کلینیک ما:
اگرچه ما در کلینیک ارتوپدی فنی فرا-مرز با استفاده از به روزترین دستگاه های پزشکی روز دنیا تکنولوژی اسکن و پرینت سه بعدی را برای ساخت انواع اندامهای مصنوعی به کار گرفته ایم. در این روش ساخت انواع اندامهای مصنوعی پس از معاینات اولیه، با اسکن سه بعدی اندام باقیمانده شروع میشود. سپس پروتزیست کلینیک با استفاده از به روزترین نرم‌افزارهای طراحی سه بعدی پزشکی روز دنیا اندام مصنوعی مورد نظر را طراحی میکند.
در ادامه این پروسه فایل طراحی شده به وسیله به روز ترین و دقیق ترین دستگاه های پرینتر سه بعدی پزشکی ساخته می شود. این روش با بالا بردن دقت ساخت اندام مصنوعی و خارج کردن خطاهای انسانی از پروسه ساخت، کارایی اندام مصنوعی را به بیشترین حد ممکن میرساند. به شکلی که اغلب مراجعین در همان روز اول بدون استفاده ار عصا قادر به راه رفتن خواهند بود.
سوکت ساخته شده با این تکنولوژی به دلیل دقت بالای یک دهم میلیمتر فیتینگ کاملی روی پای بیمار خواهد داشت که باعث میشود بیمار پروتز را جزوی از اندام خود بداند، این فیتینگ از هرگونه فشار نقطه ای و ایجاد ضخم نیز جلوگیری میکند و برای افراد دیابتی تقریبا تنها امید استفاده از اندام مصنوعی است.
یک پاسخ
با سلام
میخاستم نظرمو در مورد آقای دکتر بگم،
آقای خداکریم واقعا کفی طبی که به من دادن معجزه کرد و منو از درد های آخر شب نجات داد.
نقل مکان و دکوراسیون جدیدی که داشتن عالی بود.
واقعا ممنونم ازتون.