فرآیند ساخت کفی طبی از دید یک متخصص ارتوپدی

ساخت یک کفی طبی اختصاصی، یک فرآیند علمی، دقیق و چندمرحله‌ای است که بر پایه‌ی ارزیابی بیومکانیک بدن، قالب‌گیری تخصصی و طراحی اصلاحی انجام می‌شود.
در این مقاله، از زاویه‌ی دید یک متخصص ارتوپدی فنی، قدم‌به‌قدم به پشت صحنه‌ی ساخت کفی طبی می‌رویم تا ببینیم چطور این ابزار کوچک، تعادل کل بدن را اصلاح می‌کند.

مرحله اول: معاینه و ارزیابی بیومکانیکی

پیش از هر چیز، متخصص باید بدن را بشناسد؛ نه فقط پا را، بلکه کل زنجیره‌ی حرکتی از کف پا تا ستون فقرات.

در این مرحله، بیمار به‌صورت ایستاده و در حال حرکت بررسی می‌شود.
ارزیابی شامل موارد زیر است:

• نحوه‌ی ایستادن (Static Alignment)

• نحوه‌ی راه رفتن (Gait Analysis)

• میزان انعطاف مفاصل پا

• محور زانو، لگن و ستون فقرات

• بررسی ساییدگی کف کفش

در برخی موارد، از اسکن دیجیتال کف پا برای مشاهده‌ی نقاط فشار و انحراف‌های ظریف استفاده می‌شود.
هدف این مرحله، درک کامل از نحوه‌ی عملکرد پا در بدن است. بدون این شناخت، هیچ کفی موثری ساخته نخواهد شد.

مرحله دوم: قالب‌گیری اختصاصی از پا

پس از ارزیابی دقیق، نوبت به قالب‌گیری می‌رسد.
این مرحله با دقت میلی‌متری و استفاده از اسکن و پرینت سه بعدی انجام می‌شود، چون هر میلی‌متر در قوس پا می‌تواند تعادل بدن را تغییر دهد.

روش‌ قالب‌گیری

اسکن سه‌بعدی دیجیتال:
با استفاده از دستگاه‌های مدرن، تصویر دیجیتالی دقیق از کف پا تهیه می‌شود که تمام جزئیات هندسی آن را ثبت می‌کند.

قالب‌گیری باید در وضعیتی انجام شود که پا در تراز بیومکانیکی صحیح قرار دارد؛ نه بیش از حد به داخل متمایل و نه کاملاً صاف.

مرحله سوم: طراحی بیومکانیکی و اصلاحی

پس از تهیه‌ی قالب، متخصص وارد بخش تحلیلی کار می‌شود.
در این مرحله، اطلاعات قالب و اسکن به نرم‌افزار طراحی منتقل می‌شود تا مدل سه‌بعدی کفی ساخته شود.
در طراحی بیومکانیکی، موارد زیر در نظر گرفته می‌شود:

• زاویه‌ی پاشنه نسبت به زمین

• ارتفاع قوس داخلی

• محل فشار و تماس در ناحیه‌ی پاشنه و متاتارس

• ضخامت بخش‌های مختلف کفی

• نوع فعالیت و وزن بیمار

هدف طراحی، ایجاد تعادل کامل میان حمایت (Support) و اصلاح (Correction) است.
اگر حمایت بیش از حد باشد، پا تنبل می‌شود؛ اگر کم باشد، اصلاح انجام نمی‌شود.

مرحله چهارم: انتخاب مواد مناسب

انتخاب متریال در عملکرد کفی نقش کلیدی دارد. بسته به نوع نیاز بیمار، مواد مختلفی استفاده می‌شود:

• EVA (اتیلن وینیل استات): سبک، جذب‌کننده‌ی ضربه و قابل تنظیم.

• پلی‌یورتان پزشکی: مقاوم و انعطاف‌پذیر، مناسب برای استفاده‌ی روزمره.

• ترموپلاستیک‌های تخصصی: قابل حرارت‌دهی مجدد و اصلاح دقیق.

• کربن‌فایبر سبک: برای ورزشکاران و بیماران حرفه‌ای که به ثبات بالا نیاز دارند.

ترکیب این مواد به متخصص اجازه می‌دهد کفی را دقیقاً مطابق شرایط هر فرد بسازد — مثلاً بیمار دیابتی با بافت حساس پا نیاز به فشار کمتر دارد، در حالی که بیمار با صافی کف پای شدید نیاز به قوس اصلاحی بیشتر دارد.

مرحله پنجم: ساخت فیزیکی و تنظیم دستی

پس از طراحی و انتخاب مواد، ساخت کفی آغاز می‌شود.
قالب برش داده می‌شود، بخش‌های مختلف مونتاژ می‌گردد و سپس توسط متخصص با دقت دستی تنظیم می‌شود.
این مرحله مانند کار یک مجسمه‌ساز است — هر انحنا و زاویه باید دقیق باشد تا با ساختار پا هماهنگ شود.

مرحله ششم: تست فیت (Fitting Test)

پس از آماده شدن کفی، بیمار آن را در کفش خود امتحان می‌کند.
در این مرحله بررسی می‌شود که:

• پاشنه در موقعیت طبیعی قرار دارد

• قوس پا به درستی حمایت شده است

• فشار در طول کف پا یکنواخت است

• هیچ نقطه‌ای از کفی باعث فشار یا ناراحتی نمی‌شود

در صورت نیاز، اصلاحات جزئی مانند افزایش ارتفاع قوس یا تغییر زاویه‌ی پاشنه انجام می‌شود.

مرحله هفتم: آموزش و پیگیری پس از تحویل

پس از تحویل کفی، آموزش دقیق به بیمار داده می‌شود تا نحوه‌ی استفاده‌ی درست را بداند.
نکات کلیدی که متخصصان ما به بیماران یادآوری می‌کنند:

• استفاده‌ی تدریجی (شروع با چند ساعت در روز و افزایش تدریجی تا استفاده‌ی کامل)

• انتخاب کفش مناسب برای استفاده‌ی بهینه

• تمیز نگه‌داشتن و جلوگیری از حرارت یا رطوبت زیاد

• مراجعه برای بررسی مجدد پس از چند ماه جهت تنظیم دقیق در صورت تغییر وضعیت پا

دیدگاه یک متخصص: چرا دقت در ساخت اهمیت دارد؟

ساخت کفی طبی مانند تجویز عینک است؛ اگر زاویه‌ی عدسی فقط چند درجه اشتباه باشد، تصویر واضح نمی‌شود.
در کفی هم همین‌طور است — اختلاف چند میلی‌متری در ارتفاع قوس یا زاویه‌ی پاشنه می‌تواند باعث خستگی یا درد در مفاصل بالا‌دست شود.

جمع‌بندی

کفی طبی اختصاصی فقط یک وسیله‌ی راحتی نیست؛ ابزاری درمانی است که نقش حیاتی در اصلاح ساختار بدن دارد.
فرآیند ساخت آن، ترکیبی از علم بیومکانیک، تجربه‌ی بالینی و دقت مهندسی است.
از معاینه تا تحویل، هر مرحله با هدف بازگرداندن تعادل بدن طراحی شده است.
این فرآیند به‌صورت علمی، دقیق و اختصاصی برای هر فرد انجام می‌شود تا بهترین نتیجه‌ی ممکن حاصل شود — تعادلی که از کف پا آغاز می‌شود و تا سلامت کل بدن ادامه دارد.