انواع دردهای زانو
زانو درد یکی از شایع‌ترین مشکلات اسکلتی-عضلانی در افراد مختلف است که می‌تواند از دلایل متنوعی ناشی شود. دردهای زانو ممکن است حاد یا مزمن، سطحی یا عمیق، موقتی یا ماندگار باشند. برخی افراد تنها هنگام راه‌رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها احساس درد می‌کنند، در حالی‌که دیگران حتی در حالت نشسته یا در خواب هم دچار ناراحتی هستند. از دلایل شایع زانو درد می‌توان به آسیب‌های ورزشی، فرسایش مفصل، پارگی منیسک، آسیب رباط‌ها، مشکلات استخوانی، التهاب بورس‌ها یا حتی ناهنجاری‌های مادرزادی اشاره کرد.
شناخت دقیق نوع درد زانو و علت زمینه‌ای آن، نخستین گام برای انتخاب درمان مؤثر است. در مواردی که زانو درد همراه با تورم، قفل شدن مفصل، بی‌ثباتی زانو یا صداهای غیرعادی باشد، مراجعه به متخصص ارتوپدی و ارتز پروتز الزامی است.
چه دردهایی نگران‌کننده هستند؟
همه دردهای زانو خطرناک نیستند؛ اما برخی از علائم می‌توانند نشان‌دهنده آسیب‌های جدی باشند. به‌عنوان مثال، دردهای ناگهانی و شدید که همراه با ناتوانی در راه‌رفتن، ورم زیاد، کبودی گسترده یا احساس لق بودن زانو هستند، ممکن است ناشی از پارگی رباط‌ها یا منیسک باشند. همچنین، دردهایی که به‌مرور زمان تشدید می‌شوند و با استراحت بهبود نمی‌یابند، می‌توانند نشان‌دهنده ساییدگی مفصل یا آرتروز باشند.
در مواردی که زانو بعد از آسیب‌دیدگی قفل می‌شود یا توانایی خم و راست شدن ندارد، یا زمانی که صدای “تق” یا “ترق” غیرعادی در مفصل شنیده می‌شود، مراجعه فوری به کلینیک ارتوپدی فنی ضروری است. شناسایی و درمان به‌موقع می‌تواند از پیشرفت آسیب و بروز مشکلات ثانویه جلوگیری کند.
تفاوت زانوبندهای ارتوپدی و زانوبندهای بازاری
یکی از رایج‌ترین اشتباهاتی که بیماران مرتکب می‌شوند، خرید زانوبند از فروشگاه‌های غیرتخصصی یا اینترنتی بدون مشاوره با متخصص است. زانوبندهای بازاری معمولاً بر اساس استانداردهای عمومی و سایزهای کلی ساخته می‌شوند، بدون در نظر گرفتن نوع آسیب، شرایط فردی و آناتومی خاص هر بیمار.
در مقابل، زانوبندهای ارتوپدی که در مراکز ارتوپدی فنی توسط متخصصین ارتز و پروتز طراحی می‌شوند، به‌صورت اختصاصی برای نوع آسیب، سطح محدودیت حرکتی، هدف درمان و ویژگی‌های بدنی هر فرد ساخته می‌شوند. این زانوبندها نه تنها مؤثرتر هستند، بلکه از بروز آسیب‌های ثانویه نیز جلوگیری می‌کنند.
مراحل ساخت زانوبند Knee Cage در مراکز ارتوپدی فنی
زانوبند “کِیج” یا همان “Knee Cage” یکی از انواع تخصصی زانوبندهاست که معمولاً برای محدود کردن حرکات آسیب‌زا در زانو و کمک به درمان اختلالات ساختاری یا ترمیم پس از جراحی استفاده می‌شود.
در مراکز ارتوپدی فنی، فرایند ساخت زانوبند به شرح زیر است:
- بررسی کامل پرونده پزشکی و معاینه بالینی توسط متخصص ارتز و پروتز
- اسکن سه‌بعدی از اندام بیمار برای ثبت دقیق ابعاد و زوایا
- طراحی اولیه با نرم‌افزارهای تخصصی با درنظر گرفتن محدودیت‌های حرکتی مورد نیاز
- ساخت نمونه اولیه (prototype) و تست روی پای بیمار
- اعمال اصلاحات نهایی و ساخت نسخه اصلی با مواد سبک، مقاوم و ضدحساسیت
زانوبندهای محدودکننده برای ترمیم قسمت‌های مختلف زانو
برخی از آسیب‌های زانو نیاز به بی‌حرکتی نسبی یا مطلق دارند تا روند ترمیم به‌درستی طی شود. زانوبندهای محدودکننده یا محدودکننده حرکت، برای همین منظور طراحی شده‌اند. این زانوبندها امکان کنترل میزان خم و راست شدن مفصل را دارند و معمولاً در آسیب‌های رباطی، جراحی‌های بازسازی مفصل یا پارگی مینیسک کاربرد دارند.
بسته به نوع آسیب، ممکن است زانوبند در یک بازه مشخص، فقط اجازه خم شدن تا زاویه خاصی را بدهد و سپس در مراحل بعدی دامنه حرکت افزایش یابد. این ویژگی به حفظ تعادل بین حفاظت و بازتوانی کمک می‌کند.
زانوبندهای کمک‌کننده برای ضعف عضلات
در برخی افراد به‌ویژه سالمندان یا افرادی که دچار تحلیل عضلانی شده‌اند، ضعف عضلات چهارسر ران باعث بی‌ثباتی زانو می‌شود. در این شرایط، استفاده از زانوبندهای کمک‌کننده به تقویت عملکرد عضلانی کمک کرده و از زمین خوردن و آسیب‌های احتمالی جلوگیری می‌کند.
این زانوبندها معمولاً دارای بندهای کشسانی هستند که به‌صورت مکانیکی موجب حمایت از زانو می‌شوند. در برخی مدل‌ها، فنرهای جانبی یا مفصل‌های کمکی تعبیه می‌شود تا بخشی از وظیفه حرکت مفصل را بر عهده بگیرند.
زانوبند مخصوص آسیب تاندون‌ها و رباط‌ها
رباط‌های صلیبی (ACL و PCL)، رباط‌های طرفی (MCL و LCL) و تاندون کشکک از جمله ساختارهای مهم پشتیبان مفصل زانو هستند. آسیب به هر یک از این عناصر، نیازمند زانوبند تخصصی است که حرکت زانو را کنترل کرده و از فشار اضافی به رباط جلوگیری کند.
برای مثال، زانوبند ACL معمولاً دارای مفصل کنترل‌دار است که اجازه حرکت محدود در جهات خاصی را می‌دهد. در مواردی که همزمان چند رباط درگیر باشند، طراحی اختصاصی و دقیق‌تری مورد نیاز است که تنها توسط متخصصان ارتز و پروتز قابل انجام است.
زانوبند مخصوص ساییدگی زانو (آرتروز)
آرتروز زانو یا ساییدگی مفصل، یکی از رایج‌ترین دلایل درد مزمن زانو به‌ویژه در سنین بالا است. در این بیماری، سطح مفصلی به‌تدریج تخریب شده و باعث درد، خشکی و محدودیت حرکتی می‌شود.
زانوبندهای مخصوص آرتروز با ایجاد انحراف خفیف در زانو، فشار را از بخش آسیب‌دیده دور کرده و توزیع وزن را به‌صورت متعادل‌تری تنظیم می‌کنند. به این زانوبندها اصطلاحاً «Unloader Knee Brace» گفته می‌شود و باعث کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی بیمار می‌شوند.
زانوبند مخصوص آسیب مینیسک
مینیسک‌ها ساختارهای غضروفی C شکل در زانو هستند که مانند ضربه‌گیر بین استخوان ران و ساق عمل می‌کنند. پارگی مینیسک یکی از آسیب‌های شایع در ورزشکاران یا افراد میان‌سال است.
بسته به نوع و شدت پارگی، ممکن است نیاز به جراحی یا درمان محافظه‌کارانه باشد. در روش دوم، زانوبندهای تخصصی با قابلیت کنترل دامنه حرکت برای محافظت از مینیسک تجویز می‌شوند. این زانوبندها همچنین در دوران پس از جراحی مینیسک کاربرد زیادی دارند.
زانوبند برای اصلاح زانوی پرانتزی و ضربدری
زانوی پرانتزی (Varus) و زانوی ضربدری (Valgus) از ناهنجاری‌های رایج اسکلتی هستند که می‌توانند باعث ساییدگی نامتقارن مفصل، درد و اختلال در راه‌رفتن شوند.
برای اصلاح این ناهنجاری‌ها، به‌ویژه در سنین رشد، زانوبندهای تصحیح‌کننده طراحی می‌شوند. این زانوبندها با اعمال نیروهای اصلاحی، زاویه بین ران و ساق را به‌تدریج به وضعیت طبیعی نزدیک می‌کنند. تشخیص دقیق و طراحی اختصاصی این نوع زانوبند اهمیت زیادی در موفقیت درمان دارد.
زانوبند بعد از جراحی
دوران پس از جراحی زانو یکی از مهم‌ترین مراحل درمان است. بسته به نوع عمل (رباط، مینیسک، تعویض مفصل و…) زانوبندهای خاصی برای محافظت، کنترل حرکت و بازتوانی تجویز می‌شوند.
این زانوبندها اغلب مفصل‌دار هستند و اجازه می‌دهند دامنه حرکت به‌تدریج افزایش یابد. عدم استفاده از زانوبند مناسب ممکن است منجر به بازگشت آسیب یا حتی شکست نتایج جراحی شود.
زانوبند مخصوص ورزشکاران
زانو یکی از پرآسیب‌ترین مفاصل در ورزشکاران است. برای جلوگیری از آسیب، افزایش عملکرد و حمایت از مفصل، زانوبندهای ورزشی سبک و انعطاف‌پذیر طراحی شده‌اند.
این زانوبندها معمولاً از پارچه‌های فشاری، کشی و ضدتعریق ساخته می‌شوند و برای رشته‌هایی مثل فوتبال، بسکتبال، والیبال و دویدن کاربرد دارند. همچنین در دوران بازگشت به ورزش پس از آسیب‌دیدگی استفاده می‌شوند.
زانوبند برای ثبات زانوهای ناپایدار
برخی افراد به‌دلیل مشکلات مادرزادی، ضعف عضلانی یا آسیب‌های قبلی، دچار بی‌ثباتی زانو هستند. این افراد در حین راه‌رفتن احساس “لق بودن” زانو دارند و ممکن است ناگهان دچار زمین‌خوردگی شوند.
زانوبندهای ثبات‌دهنده با طراحی مفصل‌های جانبی، بالشتک‌های فشاری و تسمه‌های قابل تنظیم، پایداری بیشتری برای مفصل ایجاد می‌کنند و نقش مهمی در پیشگیری از سقوط دارند.
چه کسانی باید از زانوبند استفاده کنند؟
زانوبند برای همه مناسب نیست. برای برخی افراد می‌تواند بخشی از درمان باشد، در حالی‌که برای دیگران استفاده طولانی‌مدت ممکن است به ضعف عضلات یا وابستگی منجر شود. افرادی که می‌توانند از زانوبند بهره‌مند شوند عبارتند از:
- افراد دارای آسیب رباط یا منیسک
- بیماران دچار آرتروز متوسط تا شدید
- کسانی که عمل جراحی روی زانو انجام داده‌اند
- ورزشکاران در دوره ریکاوری یا محافظت
- افراد با ناپایداری یا بدشکلی ساختاری در زانو
ضرورت مشاوره با متخصص ارتز و پروتز
همان‌طور که انتخاب اشتباه زانوبند می‌تواند باعث آسیب بیشتر شود، تجویز زانوبند نیز باید بر اساس ارزیابی تخصصی انجام شود. تنها یک متخصص ارتز و پروتز می‌تواند با بررسی شرایط آناتومیک، هدف درمان و سبک زندگی فرد، زانوبند مناسب را طراحی و تنظیم کند.
در کلینیک ما قبل از ساخت زانوبند، اسکن سه‌بعدی دقیق گرفته می‌شود و طی جلسات مشاوره، گزینه مناسب برای هر بیمار انتخاب می‌گردد.
تکنولوژی اسکن و پرینت سه‌بعدی در ساخت زانوبند
در کلینیک تخصصی ما، برای ساخت زانوبندهای پیشرفته از فناوری روز دنیا استفاده می‌شود. با بهره‌گیری از اسکنرهای سه‌بعدی، شکل دقیق زانو و پا اندازه‌گیری شده و به کمک نرم‌افزارهای طراحی، مدل دیجیتال زانوبند ساخته می‌شود.
سپس با استفاده از پرینترهای سه‌بعدی، قطعات اولیه تولید و متناسب با نیاز بیمار مونتاژ می‌شوند. این فرآیند دقت بالا، راحتی بیشتر و سرعت تحویل زانوبند را به‌شکل چشمگیری افزایش داده است.
